Ferdi Tayfur Turanbayburt (15 Kasım 1945, Adana - 2 Ocak 2025, Antalya), Türk şarkıcı, besteci, söz yazarı, sinema yönetmeni ve oyuncusudur.
Toplamda dokuz defa Altın Plak Ödülü kazanan sanatçı sinema filmlerinde de yer alan kendi yazdığı şarkılarla ünlenmiştir. 30'dan fazla albüm ve 30'un üzerinde film yapan 1982 yılında ise kendi adına Ferdifon Plakçılık şirketini kuran sanatçı 2009 yılında da inşaat sektörüne girdi.[3] 2 Ocak 2025 tarihinde Antalya'da kaldırıldığı hastanede organ yetmezliğinden öldü.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ferdi Tayfur, 15 Kasım 1945 tarihinde doğmuştur. Adana'nın Yüreğir ilçesine bağlı Taşçı köyünde doğdu. Ancak verdiği bir konserde aslen Besnili olduğunu söylemiştir. Sanatçıya adını dublaj sanatçısı Ferdi Tayfur'un hayranı[4] babası Cumali Bey koymuş, oğlunun eğitimine düşkün olan Cumali Bey'in pavyon çıkışı öldürülmesi ile eğitim hayatı sona eren sanatçı yoksul ve trajik bir hayat[5] yaşadığını, babasının ölümünden sonra annesinin evlendiğini, kendisinin de okumak istediğini ancak imkanlar yüzünden bunu gerçekleştiremediğini söylemiştir.[5] Henüz çocukluk yıllarında üvey babasının bulduğu şekerci dükkanında çıraklık yapan sanatçı okumayı iş hayatında öğrendiğini söylemiştir.[5] Eniştesinin yardımıyla bir süre Sakıp Sabancı'nın Ceyhan'daki mısır çiftliğinde çalıştı. Bir süre Konya'da bir gazinoda çaycılık yaptı.[6] Ailesinin geçimine katkıda bulunan Tayfur aynı yıllarda düğünlerde şarkı söylerken yerel gazetede Adana Radyosu'nun müzik yarışması ilanını görür[5] ve yarışmaya katılır. Ancak birinciliği kazanamaz ve ikinci olur, üvey babasının engellemelerine karşı İstanbul'a gelip Lunapark Gazinosu'nda iş bulur ve Nurten İnnap'a bağlama çalmaya başlar. Daha sonra Leyla / Aşkınla Beni Öldürdün adlı ilk plağını doldurur ve bu plağından 500 lira kazanır.
Ferdi Tayfur 1968 yılında Seda Plak ile iki plaklık anlaşma yapar ancak beklenen ilgiyi görmez. Akabinde yeniden Adana'ya döner ve çiftlikteki işlerin başına geçer, diğer yandan müzik çalışmalarına devam eder ve üç yıl aranın ardından yaptığı Huzurum Kalmadı adlı plağı yayınlanır. 1973 yılında ise Görsev Plak adına yaptığı Dur Dinle Sevgilim / Kır Çiçekleri adlı 45'lik ile çıkış yakalar. Yine 1974 yılında yaptığı Yüreğimde Yara Var / Bana Gerçekleri Söyle adlı 45'lik ile adını duyurur. 1975 yılında Elenor Plak'a transfer olur. Önce Bırak Şu Gurbeti, ardından Çeşme adlı şarkısı ile adını duyurur.[7]
Müzik kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Besteler yaparak müzik kariyerinde ilerlediği yıllarda nikahlı olduğu Zeliha Hanım ile mütevazı bir törenle 1974 yılında evlenen Tayfur'un ilk plağı iyi satış yapmış ama ancak maddi sıkıntıları nedeniyle Elenor Plak'ın sahibi Atilla Alpsakarya'nın girişimiyle sanatçının bestelediği iki şarkı Gülden Karaböcek'e satılmış akabinde plakları art arda yayınlanan sanatçı asıl çıkışını "Çeşme" şarkısı ile yakalamış, 1976 yılında aynı isimle Necla Nazır ile başrolünde oynadığı ilk sinema filmi vizyona girmiştir. 12 milyon kişinin izlediği[8] film ile arabesk filmlerin yükseliş dönemi başlayarak erotik film furyasının büyümesini engellemiştir.[9]
1992 yılında çıkardığı Prangalar albümü 5 milyondan fazla satış rakamıyla Türkiye'nin en çok satan albümlerinden olup, Ferdi Tayfur'un en çok satan albümüdür.[10]
Kasetlerin yanında konserler de verdi. 1993 yılında Gülhane Parkı'nda verdiği konsere 200.000 kişi katılarak rekor kırmıştır.[11]
Özel hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Sanatçı Konya'da sahne yaparken 16-17 yaşlarındayken birliktelik yaşadığı bir kadından Timur adında bir oğlu vardır. Tayfur, oğlu Timur'dan 13 yıl sonra haberi olmuştur. Sonrasında resmi nikâhlı ilk ve tek eşi olan Zeliha Hanım'dan Tuğba ve Funda isminde iki kızı olmuştur.
Yaklaşık 30 yıl birlikte yaşadığı ve 2007 yılında ayrıldığı sinema oyuncusu Necla Nazır'dan Tuğçe adında bir kızı vardı. Necla Nazır ile birlikteyken ilişki yaşadığı Habibe Ümyani Demir'den Ferdi Taha adında bir çocuğu vardı.
Sanatçı 2010 yılında, uzun yıllar sonra resmi nikâhı hâlâ devam eden ilk eşi Zeliha Turanbayburt ile beraber yaşamaya başlamıştı. Yaşantısını uzun süredir Marmaris'te sürdürdü.[12] Bu yıllarda bir yüz felci geçirdi.[13] Tayfur, 2020 yılında böbrek yetmezliği yaşarken; oğlu Timur babasına bir böbreğini verdi.[14]
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Tayfur, 15 Aralık 2024'te Marmaris'te hastaneye kaldırılmıştır. Ardından, 16 Aralık'ta Muratpaşa, Antalya'da özel bir hastaneye sevk edilmiş ve burada mantar enfeksiyonu nedeniyle sinüs ameliyatı geçirmiştir. 2 Ocak 2025 tarihinde, karaciğer ve böbrek yetmezliği tedavisi için kaldırıldığı hastanede saat 19.38'de ölmüştür.[15][16]
4 Ocak 2025'te Tayfur için Atatürk Kültür Merkezi'nde anma töreni düzenlenmiştir. Cenazesi, Barbaros Hayrettin Paşa Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından Yeniköy Mezarlığı'nda annesi Şerife Turanbayburt'un kabrinin yanına defnedilmiştir.[17]
Diskografi
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Albüm | Şirket | Notlar |
|---|---|---|---|
| 1976 | Ferdi 77 | Elenor Müzik | |
| 1977 | Batan Güneş | ||
| 1978 | Son Sabah | ||
| 1979 | Yuvasız Kuşlar | ||
| 1980 | Nisan Yağmuru | ||
| 1981 | İnsan Sevince | ||
| 1982 | Ben De Özledim | Odebs Plak | |
| 1983 | Sen De Mi Leyla | ||
| 1984 | Yaktı Beni | ||
| 1985 | Kurtuldum | Ferdifon Müzik | |
| 1986 | Haram Oldu | ||
| 1987 | İçimde Bir His Var / Ya Benimsin Ya Toprağın | ||
| 1988 | Naz Etme / Canına Okuyacağım | ||
| 1989 | Allah'ım Sen Bilirsin | ||
| Gülhane'den Sevgilerle | Konser albümü | ||
| 1990 | Hoşçakal | ||
| 1991 | Gelirsen / Bana Da Söyle | ||
| 1992 | Prangalar | ||
| 1994 | Mor Güller / Fadime'nin Düğünü | ||
| 1995 | Dünya / Bir Şarkı Seç Kendine | ||
| 1996 | Zaman Tüneli Arşiv 1 | ||
| 1997 | Of Dağlar | ||
| 1998 | Ferdi Tayfur Klasikleri Arşiv 2 | ||
| 1999 | Yoksun / Kör Talih | ||
| Zengin Olursam | |||
| 2001 | Zaman Tüneli Arşiv 3 | ||
| 2002 | İnceden | ||
| 2003 | Durun Ayaklarım | ||
| Yandı Gönlüm | Maxi Single | ||
| 2004 | Bir Demet Gül | ||
| 2006 | Aşkın Cezası | ||
| 2007 | Gençliğimin Şarkıları | ||
| 2009 | Boynu Bükük Şarkılarım |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder