KATAR KRİZİ VE BÖLGESEL GÜÇ DENGELERİ

KATAR KRİZİ VE BÖLGESEL GÜÇ DENGELERİ

Suudi Arabistan'ın öncülüğünde hareket eden, Umman ve Kuveyt dışındaki Körfez-Arap Ülkeleri, İsrail ile bazı Arap ülkeleri arasında yaşanan Altı Gün Savaşı'nın yıl dönümü 5 Haziran Pazartesi günü Katar'a yönelik bir dizi yaptırım kararı aldılar. Aynı gün, Suudi Arabistan güdümündeki Yemen Aden ve Libya Tobruk Hükümetleri de karara destek verdiler. Katar'ın tek kara sınır komşusu olan Suudi Arabistan Katar'la tüm sınırlarını kapattı. Diğer ülkeler de Katar'la hava ve deniz bağlantılarının kesildiğini duyurdular. Ayrıca ülkelerindeki Katar'lı diplomatların 2 gün, Katar vatandaşlarının ise 14 gün içinde ülkelerini terk etmelerini istediler. Kararlarına gerekçe olarak Katar'ın İhvân-ı Müslimîn ve HAMAS'A destek vermesini gösterdiler. Suudi Arabistan Katar'ı, “Ortadoğu"da “teröre" destek vermek ve Suriye'de el-Nusra ile DEAŞ'ı finanse etmekle suçlamaktadır. Bunlara ilave olarak Bahreyn, Katar'ın, ülkesindeki İran etkisindeki gruplara destek verdiğini iddia etmektedir.

Suudi Arabistan'ın yoğun faaliyetleri sonucu Katar'a ambargo uygulayan ülkelerin sayısı birkaç gün içinde arttı; Maldivler, Moritanya ve Komor Adaları da Katar'la diplomatik ilişkilerini durdurma kararı aldılar. Ürdün ise diplomatik ilişkilerin seviyesini düşürdü ve Katar merkezli el-Cezire'nin ülkesindeki ofisini kapattı. Senegal, Katar büyükelçisini geri çağırdı.

Sudan bu krizde hiçbir taraftan yana olmayacağını açıklarken Eritre,  Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE)'nin talebini “Kardeş Katar halkı ve devletini bizlere derin ilişkiler bağlıyor. Söz konusu ülkelerin ambargo kararıyla ilişkilerimizi kesmemiz mümkün değil." açıklamasıyla reddetti. Somali de Katar'la ilişkilerini kesmedi ve sorunun çözümü için Arap Birliği ve İslam İşbirliği Teşkilatı aracılığıyla diyalog çağrısı yaptı. Somali'nin kararına tepki gösteren Suudi Arabistan, Katar ile ilişkilerini kesinceye değin, Somali'ye yaptığı finansal desteği durdurma kararı aldı.

Fas Kraliyet Hava Yolları, Katar ile diplomatik ilişkilerini kesen ülkelere Doha aktarmalı seferlerini durdurdu. Fas hükümet sözcüsü, “Körfez bölgesinde yaşanan gelişmeleri yakından takip ediyoruz, yaşanan krize ilişkin karar aldığımızda bunu resmi kanallarla duyuracağız." açıklamasında bulundu. İtidalden yana olduğunu söyleyip taraflara diyalog çağrısı yapan Fas ayrıca, ambargo altındaki Katarlılara hava yoluyla gıda yardımı gönderme kararı aldı. Kuveyt ise taraflar arasında arabuluculuk faaliyetlerinde bulunmaya başladı. Türkiye'nin yaşananlara ilk tepkisi, diyalog çağrısı yapmak oldu. Amerika Birleşik Devletleri (ABD)'nin Katar büyükelçisi, alınan karar sonrası twitter hesabından Katar'a destek mesajları paylaştı, Katar'ın terörizmle mücadele noktasında efor sarf ettiğini belirtti. Ancak Washington'dan gelen açıklamalarda Trump yönetimi, Katar'la ilişkileri kesen ülkelere destek çıktı.

Trump yönetimi ve İsrail tarafından planlandığı düşünülen bu abluka karşısında Katar, “farklılıkların diyalog yoluyla çözülmesi"gerektiğini söyledi; Suudi Arabistan üzerinden kendisine iletildiği belirtilen şu 10 maddeyi uygulamayı reddetti:

1. Katar'ın derhalİran'la diplomatik ilişkilerini kesmesi.
2. Katar'da kalanHAMASliderlerinin bir an önce sınır dışı edilmesi.
3. Katar'daki el-Cezire kanalının tamamen kapatılması.
4. Körfez Ülkeleri başta olmak üzere, tüm Arap ve İslam ülkelerine yaptığı hatalardan dolayı özür dilemesi.
5. Körfez Ülkeleri'nin siyaseti dışında bir faaliyet yürütmeyeceği, tek başına bir karar almayacağı sözünü vermesi.
6. Katar'da kalan İhvân-ı Müslimîn liderlerini sınır dış etmesi.
7. Mısır'ın iç meselelerine karışmayacağına dair taahhüt vermesi.
8. Uluslararası alanda yardım faaliyetleri yürüten bazı yardım kuruluşlarının tamamen kapatılması, banka hesaplarına el konulması.
9. Suriye'de,Yemen'de ve Libya 'da rejime karşı savaşan bazı örgütlere desteklerinden vazgeçmesi.
10. Katar'da bazı dergi ve gazete kurumlarının kapatılması.

Trump'ın Riyad ile başlayıp İsrail ile devam eden turunun yankıları henüz devam ederken böyle bir adımın atılması, bölgesel istikrar açısından ciddi etkileri ihtiva etmektedir. Son yılların en büyük diplomatik krizi olarak tanımlanan gelişme, tarihsel bir arka plana sahip olup birbiriyle doğrudan bağlantılı olaylar zincirinin son halkasıdır.